Dolların yaradılmasında ermənilərin rolu
Bu günlərdə Kristafor Ter-Serobyan haqqında çox az şey eşitdik, lakin hər kəs Amerikan dollarının “yaşıl” rəngini çox yaxşı tanıyır.
19-cu əsrin 70-lərində fotoqraflığın inkişafı ilə amerikanlılar Amerika ağ və qara pullarını asanlıqla saxtalaşdırıblar. O dövrdə yaşıl rəng Amerika qəpiklərində yalnız kənarlarını rəngləmək üçün istifadə olunurdu.
Belə bir şəraitdə ABŞ səlahiyyətliləri saxtakarlıq ilə mübarizə etmək üçün çətin bir məsələ ilə üzləşiblər. Yeri gəlmişkən, yaşıl boya artıq alınıb və bununla əlaqədar mütəxəssislər bu rəngi milli valyutanın rənglənməsi üçün əsas rəng kimi istifadə etməyə qərar verdilər. Bu gün əsginasin yaşıldan yanaşı, çəhrayı, narıncı və digər rəngləri da var.
Qeyd etmək lazımdır ki, saxtalaşdırılması mümkün olmayan rəngi gənc kimyaçı Kristofer Ter-Serobyan yaradıb. O, dolların saxtalaşdırılması mümkünsüzlüyü üçün 1854-cü ildə İstanbuldan Amerikaya dəvət olunub. Ter-Serobyan etdiyi iş üçün 6000 dollar alıb və bu paranı təhsili davam etdirmək üçün istifadə etdi. Əczaçılıq təhsili aldıqdan sonra Ter-Serobyan İstanbula döndü.
Bu gün bir çox insan ABŞ dollarının yaşıl rəngini necə yaradılmasını maraqlanır. Qeyd etmək lazımdır ki, dünyanın ən nüfuzlu valyutası olan dolların bir çox elementi bir çox tədqiqatçı üçün inidyəkimi sirr olaraq qalır.
“Dollar” sözünün mənşəyi Amerika valyutasının özündən də çox qədimdir. Hesab olunur ki, söz Çex mənşəlidir. Çex şəhərlərindən birinin yerli pul “taler” adlanırdı.
Başqa bir versiyaya görə, amerikalılar bu adı Skandinaviyalılardan götürdülər. Eyni dövrdə İsveç və Danimarkada valyutaya “daler” adlandırdı. Lakin heç bir ölkə taler-dalerləri milliləşdirmədilər, milli pul statusu almadılar. Amerikalılar ilk dəfə 1784-cü ildə bunu milli valyutaya çevirdilər.
Dollar işarəsinə gəldikdə isə qeyd edək ki, ilk olaraq Azadlıq Müharibəsi dövründə ABŞ Ordusuna təchizatçı kimi xidmət edən və İrlandiyalı zəngin bir tacir Oliver Polok tərəfindən istifadə edildi. Oliver Polok ödəmələri P və S hərflərinin birləşməsi ilə qeyd edirdi.
O yazdıqlarını daha sonra sənədlərdə dollar işarədən istifadə edən ilk yüksək rütbəli məmur, amerikalı konqresman Robert Morisə təqdim etdi.
Dolların işarəsinin yaradılması üçün çoxluğu göstərən S hərfinin əlavə olunduğu İspan pesosu (P) idi. Digər fərziyyələr də mümkün hesab olunur. $ işarəsi Amerika Birləşmiş Ştatlarının adının bir kısaltmasıdı.
Mistik əsərlərin müəllifləri isə qeyd edirlər ki, dollar işarəsinin mason əhəmiyyətinə malikdir. Məlumdur ki, ABŞ qurucuları mason təşkilatlarının aktiv üzvləri idilər. Bu günə qədər dünyanın ən populyar valyutasında bu cür qəribə simvolların mövcudluğuna dair rəsmi bir açıqlama yoxdur.
Qeyd edək ki, dolların görünüşü mütəmadi olaraq dəyişib. Hazırkı görünüşünü 1928-ci ildə aldı. Əskinasın dizayneri Rusiyadan köçmüş rəssam Sergey Makronovskidir.
