Səfir Balayan: “Ermənistana qarşı yeni təcavüzün qarşısını almaq üçün AB Əliyev rejiminin həyata keçirdiyi tədbirləri məhdudlaşdırmalıdır”

AB iyirmi yeddi üzv dövlətin yekdil razılığı olmadan Azərbaycana qarşı sanksiyalar tətbiq etmək üçün lazımi alətlərə malikdir.

Bu haqda  Ermənistanın Belçikadakı Fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Tiqran Balayan, Ermənistanın Avropa Birliyindəki daimi nümayəndəsi Tiqran Balayan Brüsseldəki jurnalistimizə müsahibəsində deyib.

Səfir eksklüziv müsahibəsində Ermənistan-AB, Ermənistan-Belçika münasibətləri, AB-nin Azərbaycana qarşı sanksiyaları və sonuncunun aqressiv hərəkətlərinin nəticəsiz qalması barədə danışıb.

Ermənistan-AB münasibətləri yüksək səviyyədədir, lakin səfir Balayana görə hələ də qane edici deyil. Səfirin sözlərinə görə, bəzi sahələrdə dialoq, xüsusən də viza rejiminin liberallaşdırılması bir saniyə tez başlamalıdır.

Sual – Cənab səfir, iki həftə əvvəl AB-Ermənistan Tərəfdaşlıq Şurasının beşinci sessiyası keçirildi və onun sonunda Avropa Birliyinin Xarici İşlər və təhlükəsizlik siyasəti üzrə ali nümayəndəsi Cozef Borrel Ermənistanla münasibətlərin ən yüksək və əvvəlkindən daha aktiv səviyyədədir. Siz ikitərəfli münasibətləri necə qiymətləndirirsiniz, onların inkişafı üçün hansı imkanları görürsünüz?

Cavab: –  Məncə, bizim Xarici işlər nazirimiz (Ararat Mirzoyan – red.) cənab Borellə keçirdiyi mətbuat konfransında Ermənistanın bu münasibətlərə qiymət verdi. Bəli, biz Avropa Birliyi ilə münasibətləri ən yüksək səviyyədə görürük, bu, ilk növbədə, Ermənistanın bütün mümkün siyasi, demokratik institutlar, Ermənistanın iqtisadiyyatı və demokratiyası, təhlükəsizlik və s. sahələrdə güclənməsinə töhfə verir.

  Təhlükəsizlikdən danışarkən, Ermənistan-Azərbaycan sərhədinin Ermənistan tərəfində AB missiyasının olmasını vurğulamaq lazımdır ki, bu da Brüsselə orada baş verənlər, vəziyyəti kimin gərginləşdirdiyi və vəziyyəti haqqında birinci əldən məlumat əldə etməyə imkan yaradır.

Hesab edirəm ki, son vaxtlar Avropa tərəfinin  birmənalı və aydın bəyanatları bunun  nəticəsidir. Təbii ki, münasibətlərimizin gözəl getdiyini söyləmək yaxşıdır və sairə, amma digər tərəfdənsə məni qane etmir, çünki görürəm ki, atıla biləcək, amma hələ də atılmamış dəqiq addımlar mövcuddur.

Məsələn, biri viza rejiminin liberallaşdırılması ilə bağlı bir neçə ildir gözlədiyimiz dialoqun başlanğıcıdır və aydındır ki, irəliləyiş üçün imkanlar var. Biz həm də təkcə məhsulumuzun keyfiyyətini artırmaqla deyil, həm də dövlət sistemində islahatlar aparmaqla, mütəxəssislərə müvafiq təhsil verməklə və bütün bu kimi sahələrdə iqtisadiyyatımızı təkmilləşdirməliyik.

Mən öz idarəçiliyimdən misal göstərə bilərəm. On beş il əvvəl Avropa Birliyinin fəal dəstəyi ilə yaradılmış diplomatik məktəb bu gün təkcə Xarici işlər nazirliyini deyil, digər dövlət strukturlarını da yüksək keyfiyyətli kadrlarla təmin edir.

Sual: –  Əgər AB-nin Ali nümayəndəsinin iddia etdiyi kimi münasibətlər ən yüksək səviyyədədirsə, o zaman AB niyə Azərbaycanın məsuliyyət daşıması üçün əməli addımlar atmır? Xüsusilə, söz sanksiyalar barədədir.

Cavab: – Yaxın həftələrdə Ermənistana dəstək baxımından kifayət qədər əsaslı praktiki addımları görmək imkanımız olacaq. O ki qaldı sanksiyalara, burada bəli, heç bir aşkar nəticəsi olmadan etnik təmizləməni uğurla həyata keçirən Əliyev  rejimindən gələn təhlükənin dərk edilməsində müəyyən susqunluq görürük.

Buna isə 21-ci əsrdə Avropa Şurasının üzvü olan bir dövlət nail oldu ki, onun parlament nümayəndə heyəti istənilən halda dayandırılmışdı. Biz görürük ki, bizim avropalı tərəfdaşlarımız, bəzi üzv dövlətlər sadəcə xoşməramlılığın təzahürünə görə, vəziyyətin hələ də xilas ola biləcəyi zehniyyətinə görə elə bilirlər ki, Əliyev hərəkət edir və ya orta avropalının rəhbəri ilə bir ölkə eyni mentalitetə ​​malikdir.

 Amma təəssüflər oldun  ki, diktatorların mentalitetində, 92% səs toplayan qondarma diktatorların mentalitetində bizim Londonda, Brüsseldə və ya Vaşinqtonda qəbul etdiyimiz rasionallıq yoxdur və bu vəziyyət özü ilə yeni təhlükələr də daşıyır.

Hesab edirəm ki, sülh baxımından AB-nin missiyası, artıq aydın olduğu kimi, Ermənistana qarşı yeni hərbi təcavüzün və avantüranın qarşısını almaq üçün Əliyev rejiminin vəsaitlərini məhdudlaşdırmaq olmalıdır.

Baş nazir (Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan – red.) “France 24” telekanalına müsahibəsində dedi və mən də təkrar edirəm ki, Əliyev sülhün əldə olunmasında maraqlı deyil, çünki onun rejiminin əsas məntiqi ondan ibarətdir o,öz xalqına, Ermənistana qarşı davamlı zorakılıq etsin,  bizdən Gürcüstana, bəlkə də İrana keçəcək.

Sanksiyalar baxımından, mən hesab edirəm ki, AB-nin çox yaxşı alətlər dəsti var ki, onun Azərbaycana qarşı təkcə təcavüzkar hərəkətlərinə görə deyil, həm də sırf insan hüquqları baxımından sanksiyalar tətbiq etməyə başlamaq üçün üzv ölkələrin birliyinə belə ehtiyac yoxdur hansılar ki, Azərbaycanda biabırçı vəziyyətdə  çatıb. Bu isə heç nə deməməklə eynidir. AŞ PA-nın qərarını oxuyarkən  nümayəndə heyətinin səlahiyyətlərinin niyə dayandırıldığı açıq-aydın yazılıb.

Sual: – Bir neçə gün əvvəl Avropa Birliyinin baş sözçüsü Peter Stano jurnalistə müsahibəsində sanksiyaların tətbiqi üçün bütün üzv dövlətlərin yekdil razılığının zəruri olduğunu bildirib. Siz yekdillik tələb etməyən mövcud alət dəstini qeyd etdiniz. Söhbət hansı mexanizmlərdən gedir?

Cavab: – Şəxsiyyət olmadan, qismən və ya tamamilə dayandırıla bilən müqavilələr var. AB sanksiyaları üzrə mütəxəssislər onların nə olduğunu, nə üçün və hansı şərtlərdə istifadə oluna biləcəyini daha yaxşı bilirlər. Bu haldasa biz velosiped icad etmirik.

 Həyata keçirilə biləcək mexanizmlər var. Bizə sadəcə olaraq siyasi iradə, aydın şüur ​​lazımdır. Qeyd edəkki, Avropa Parlamentində bu məlumat var. Həm qəbul edilmiş qətnamələr, həm deputatların çıxışları, həm də onların Avropa Komissiyası ilə ictimai olan yazışmaları Əliyev və onun rejiminin sülhün bərqərar olmasında maraqlı olmamasının rejim üçün gözlənilməz nəticələrə gətirib çıxaracağını göstərir.

Sual: – Son müsahibələrinizin birində “Nerkin Hand”ın” hücumunu AB-nin regionda etimadına açıq çağırış kimi qiymətləndirdiniz. Avropa Birliyi bunu görmür və sizin bu məsələ ilə bağlı hər hansı əlaqəniz olubmu, avropalı həmkarlarınız buna necə reaksiya verir?

Cavab: – Bəli, təbii ki, mənim təmaslarım olub, Avropa tərəfinin reaksiyasının qeyri-mütənasibliyi ilə bağlı erməni tərəfinin narazılığını bildirdim, çünki iki həftə əvvəl biz eşitmişik ki, cənab Borel Azərbaycanın Ermənistana qarşı yeni təcavüzünün dönməz nəticələrə səbəb olacağını deyib.

Bizdə yeni təcavüz oldu, lakin bu, Azərbaycan üçün dönməz nəticə deyil. Aydın şəkildə başa düşmək lazımdır ki, bu əməliyyat Sərhəd xidməti tərəfindən komandirin komandanlığı ilə erməni hərbiçilərini güllələmək üçün həyata keçirilib. Məntiqlə indi AB nə etməlidir, sərhədçi hədəfə alınmalıdırmı?

Yeri gəlmişkən, bu, Ermənistanın suveren ərazisində, işğal olunmuş mövqelərdən həyata keçirilib. Ona görə də Azərbaycanın Sərhəd xidməti bütün rəhbərliyi ilə birlikdə müvafiq thədəfdə  görülməlidir. Bunlar bizim avropalı tərəfdaşlarımızın diqqətini daim cəlb etdiyimiz məsələlərdir.

Hər halda, ötən ilin dekabrın 12-dən biz deyirik ki, Azərbaycan Dağlıq Qarabağda etnik təmizləmə aparır, Beynəlxalq Məhkəmənin qərarlarını yerinə yetirmir. Bizə dedilər ki, siz şişirdirsiniz, Azərbaycan bu addımı atmayacaq, Azərbaycan isə bu addımı atıb, şübhəsiz ki, vacib olan, amma heç vaxt yetərli olmayan qınaqdan başqa hansı nəticə var?

 İndi biz açıq şəkildə deyirik ki, Azərbaycan Ermənistanın suverenliyinə, ərazi bütövlüyünə, müstəqilliyinə qarşı hücuma hazırlaşır. Biz deyirik ki, onun məqsədi Ermənistanda sabitliyi pozmaq və Ermənistanda hakimiyyəti zorakılıqla dəyişməkdir. Bu, bizim avropalı tərəfdaşlarımıza ünvanlanan mesajların əsasını təşkil edir.

 Bizə cavab olaraq deyirlər: biz sizə müqaviməti sabitləşdirməyə və gücləndirməyə kömək edəcəyik. Bəli, biz bunu görürük, buna görə minnətdarıq və bu istiqamətdə münasibətlərin dərinləşməsini səbirsizliklə gözləyirik.

Sual: – Bəs bu kifayət deyil…?

 Cavab: –  Kifayətdir, bəs ki, vaxt aparandır. Biz Azərbaycan bu il hücum planlaşdırır deyirik və bu, təkcə Ermənistan tərəfinin proqnozu deyil, həm də regiona və diktatura rejimlərinə bələd olan nüfuzlu analitiklərin yekdil fikridir.

Sual: – Sanki buna , Avropa Birliyi inanmır. Bir müddət əvvəl adını çəkdiyim həmin müsahibədə Piter Stano açıq şəkildə bildirdi ki, onlar Azərbaycanın Ermənistana hücum edəcəyini düşünmürlər.

Cavab: – Avropa Birliyinin buna inanmadığını düşünmürəm.

Sual: –  demək bilərəkdənmi göz yumurlar?

Cavab: – Bunu görürlər və Azərbaycanla körpüləri yandırmadan bunun qarşısını almağa çalışırlar. Ancaq söz, körpüləri yandırmaqdan getmir. Dialoq davam etdirilməlidir.

Lakin digər tərəfdən avronun vasitəçiliyi ilə əldə edilmiş razılaşmalar, xəritələr, bir-birinin ərazi bütövlüyünə hörmət, humanitar məsələlər, sözün əsl mənasında, Azərbaycan tərəfindən bütün məqamlar pozulub. Nəticələri nələrdir?

Nəticəsiz, ardıcıllıq olmadan nəticəyə zəmanət verə bilməzsiniz. Biz bunu avropalı tərəfdaşlarımıza çatdırmağa çalışırıq.

 Biz onları fəaliyyətsizlikdə günahlandırmırıq, amma deyirik ki, daha fəal, bəlkə də ictimai deyil, Əliyevin Ermənistana qarşı yeni təcavüz etmək iştahını kəsəcək addımlar atmalıyıq.

Bunu ancaq Azərbaycanın yaydığı rəsmi çıxış sübut edir. Bu yaxınlarda onlar Sevanı artıq görə bildiklərini və dağların arasından keçməyin çox asan olduğunu söyləyən bir video yayımladılar. Əgər təcavüzə hazırlıq deyilsə, bəs bu nədir?

Sual: –  Çıxışınızın əvvəlində qeyd etdiniz ki, Avropa Birliyinin monitorinq missiyası o qədər mühümdür ki, onlar Brüsseldə birinci əldən məlumat alırlar. Bundan əlavə, Ermənistanda bu missiyanın mövcudluğu və genişlənməsi bizə nə verir? Nəzərə alsaq ki, bu yaxınlarda  Nerkin Hand nümunəsində gördüyümüz kimi bununla Azərbaycanı məhdudlaşdırmır.

Cavab: –  Mən, bəlkə də, ən vacib məqamdan insanlar arasındakı əlaqədən başlayacağam:. Ermənistanın müxtəlif bölgələrində yerləşən avropalı tərəfdaşlarımız paytaxtdan kənarda soydaşlarımızla ünsiyyət qururlar.

Yəni Ermənistan rayonlarının necə yaşadığını, hansı problemlərinin olduğunu, onlara necə dəstək verilə biləcəyini görürlər.

Onların bu rayonlarda, kəndlərdə maarifləndirmə işlərinə cəlb olunması üçün müəyyən fikirlər var. Bu yazmaq üçün ilk ən vacib faktdır.

İkincisi, ermənilərlə yaşayan bu insanlar deyə bilərəm ki, qayıtdıqdan sonra müəyyən mənada Ermənistanın səfiri olurlar, Ermənistanı, erməni xalqını və mədəniyyətini təmsil edirlər.

Üçüncüsü, Ermənistanda yaşayan bu insanlar sevinclərini, çətinliklərini bizimlə bölüşürlər və bu, bizi həmin insanlara, onların ailələrinə yaxınlaşdırır. Əslində, bu missiyanın yerləşdirilməsi 2008-ci ildən, Gürcüstanda oxşar missiyanın yerləşdiyi vaxtdan bəri region üçün ən yaxşı hadisə idi.

Sual: – Azərbaycan son vaxtlara qədər Avropa platformalarında danışıqlardan yayınırdı, lakin görüş Almaniyanın təşəbbüsü ilə Münhendə baş tutub. Bu nə deməkdir, Qərb Bakını danışıqlar masasına qaytarmağa nail ola bilibmi və bu məsələdə gözləntilər nədən ibarətdir?

Cavab: – Bizim mövqeyimiz belədir: biz istənilən platformada danışıqlara hazırıq. Problem platformada deyil, problem xoş niyyətdədir. Putinin vasitəçiliyi ilə ən yüksək səviyyədə əldə olunan razılaşmaların kobud şəkildə pozulduğunu, tapdalandığını gördük.

Problem vasitəçinin öz vasitəçiliyi ilə əldə etdiyi razılaşmaları həyata keçirə bilməsindədir. Azərbaycan Ermənistan tərəfinin Vardenis bölgəsində atəşkəs rejimini pozması ilə bağlı bəyanat yayıb.

Sevanın gözləri qarşısında necə olduğunu əks etdirən video paylaşdıqları həmin yerdə. Nə baş verdiyi aydındır, elə deyilmi? Baş nazirin tezisini təkrarlamalı olsaq, Azərbaycanla razılaşma əldə olunsa belə, bunun həyata keçirilməsi üçün aydın mexanizmlər və beynəlxalq məsuliyyət daşıyan mexanizmlər lazımdır.

Yenə yekunlaşdıraraq vurğulamaq istərdim ki, problem platformalarda deyil, sülhə nail olmaq üçün əsl istəkdir. Biz bunu Azərbaycan tərəfdən görmürük. Avropa tərəfində biz buna böyük nüfuz, siyasi kapital cəlb edən real istək, böyük səylər görürük, lakin Azərbaycan bütün bunları pozur, görməzlikdən gəlir. Belə davam edərsə, yenə də faktlarla üzləşəcəyik.

Sual: — Belçika ilə Ermənistan arasındakı münasibətlərdən də danışaq. Bu 6 ay ərzində siyasi dialoqun hansı səviyyədə olduğunu qeyd etdiniz?

Cavab: – Belçika ilə münasibətlərimiz çox yüksək siyasi səviyyədədir. Artıq Belçikanın Ermənistanda səfirliyi var və çox fəal səfir təyin edilib. Cənab De Munk siyasətlə yanaşı, mədəniyyət və iqtisadi sahədə də çox fəaldır.

O, və mən ümumi layihələr üzərində çox fəal və yaxından işləyirik, o, mənə Belçikanın müxtəlif departamentləri ilə əlaqələr qurmağa kömək edir. Biz Belçikanın AB-nə sədrliyi dövründə yüksək səviyyəli görüşlər planlaşdırırıq. İkitərəfli səfərlər ola bilər.

Əməkdaşlığın zəif nöqtəsi iqtisadi əlaqələrdir, baxmayaraq ki, Belçika Ermənistanın xarici ticarətində sonuncu pillədə yer almır, lakin bu, əsasən zərgərlik və almaz ticarəti ilə bağlıdır ki, bu da Rusiyaya qarşı yeni 12-ci sanksiyalar paketi səbəbindən böyük təsirə məruz qalacaq. Çünki almazlarımız üçün xammal əsasən Rusiyadandır. Bizim iş yerimiz var və bunun üçün biz Flandriya və Valoniyaya fəxri konsullar təyin etmişik ki, onların da əsas diqqəti iqtisadi əlaqələr olacaqdır.

Sual: – Cəmiyyətlə münasibətinizi necə xarakterizə edərdiniz?

Cavab: – Əla, mükəmməl. Bir neçə gün əvvəl mən Belçika Erməniləri Komitəsinin yeni üzvləri ilə görüşdüm. Müxtəlif mədəniyyət proqramları məsələn, Aznavur və Paracanovun 100 illiyinə həsr olunmuş tədbirlər müzakirə edirik.

Hay Dat idarəsinin səfirliyi də  düz qarşısında yerləşir, mən də bir neçə gün əvvəl onlara baş çəkdim. Erməni Opostol Kilsəsi ilə də çox yaxşı münasibətlərimiz var.

Belçikanın mənim üçün özünəməxsus yeri var. Qızım burada anadan olub, 2004-2007-ci illərdə ən təcrübəli diplomatlarımızdan və dövlət xadimlərimizdən biri olan Vigen Çiteçyanın rəhbərliyi ilə burada xidmət etmişəm, bu, mənim üçün kifayət qədər böyük məktəb oldu və Belçikaya səfir kimi qayıtmaq emosional, həm də məcburidir.