Rusiya sülhməramlıları Dağlıq Qarabağdakı fəaliyyətini vaxtından əvvəl başa vurub.
Azərbaycan Prezidentinin köməkçisi Hikmət Hacıyev bildirib ki, Qarabağdan Rusiya sülhməramlılarının vaxtından əvvəl çıxarılması barədə hər iki ölkənin ali rəhbərliyi qərar qəbul edib. Daha sonra isə Kremlin mətbuat katibi Dmitri Peskov da məlumatı təsdiqləyib.
Qeyd edək ki, üçtərəfli bəyanata əsasən, sülhməramlılar 2025-ci ilə qədər Dağlıq Qarabağda qalmalı idi.
Türkiyə MN-dən öz növbəsində bildirilib ki, 2021-ci il yanvarın 30-da yaradılan Türkiyə-Rusiya Birgə Monitorinq Mərkəzi öz fəaliyyətini dayandırır.
Politoloq, “APRI Armenia” Analitik Mərkəzinin tədqiqatçısı Benyamin Poqosyan qeyd edir ki, üçtərəfli bəyanata görə, sülhməramlının məqsədi hərbi əməliyyatları dayandırmaq və atəşkəs rejiminin pozulmasının qarşısını almaq idi, lakin Azərbaycan həm hərbi əməliyyatların dayandırılmasına, həm də sülhməramlıların yerləşdirilməsinə razılıq verməyə məcbur olub, buna görə də onların mandatını imzalamaqdan imtina edib.
Ekspertin sözlərinə görə, missiyanın rolunun azaldılması 2022-ci il fevralından başlayıb. Rusiya-Ukrayna, əslində isə Rusiya-Qərb müharibəsinin başlaması ilə Cənubi Qafqazda Rusiyanın imkanları əhəmiyyətli dərəcədə azaldıb. Bütün diqqət başqa istiqamətə yönəldildi və Azərbaycan həmin vəziyyətdən istifadə etməyə başladı – 2022-ci ilin martında Parux hadisələri, 12-14 sentyabrda isə ER ərazisinə genişmiqyaslı hücumları baş verdi.
2022-ci il fevral ayının sonlarından sülhməramlıların fəaliyyətinin çevikliyi azaldı, eyni zamanda, Azərbaycan və Türkiyənin Rusiya Federasiyası üçün rolunun artması müşahidə edildi, çünki onların köməyi ilə sanksiyalardan yan keçirdilər.
Missiyanın dayandırılması barədə bəyanatı gözlənilməz və qəribə idi, çünki təxminən 2 həftə əvvəl sülhməramlıların minatəmizləm işlərinə cəlb olunacağı elan edilmişdi, əgər Azərbaycan tərəfinin rəsmi məlumatlarına inansaq, bu, böyük işidir və hesab olunurdu ki, sülhməramlılar illərlə öz mövcudluğunu təmin edən problem tapmışlar.
Missiyanın nə qədər uğursuz olub-olmamasından asılı olmayaraq, bu, müəyyən beynəlxalq mövcudluğun elementi idi və Artsaxdan ermənilərin məcburi köçündən sonra Azərbaycan beynəlxalq mövcudluğun sıfır olmasında maraqlı idi. Nə qədər ki, bu mövcudluq var idi, Artsax ermənilərinin bir hissəsinin geri qaytarılmasını təmin etmək mümkün ola biləcəyi müzakirə olunurdu. Lakin bu Azərbaycanın məntiqinə uyğun gəlmir.
Strateji nöqteyi-nəzərdən missiyanın uğursuz olduğunu qiymətləndirə bilərik, çünki bu müddət ərzində bir neçə dəfə eskalasiya, Artsaxın blokadası və əhalinin məcburi köçü baş vermişdi. Nəinki missiya mandatından bir il əvvəl getdi, həm də Artsaxda heç bir erməni qalmadı. Bu, 2020-ci ilin noyabrından sonra formalaşmış status-kvonun tamamilə dağılmasıdır və bu, uğursuzluqdur.
Ekspertin fikrincə, Rusiya Cənubi Qafqazı tərk etmir, lakin Rusiyanın Qafqazdakı mövqeləri bir il əvvəllə müqayisədə zəifləyir ki, bu da Türkiyənin mövqelərinin güclənməsinə səbəb ola bilər.
