Son zamanlar hər iki ölkə İran-Azərbaycan sərhədində müntəzəm olaraq hərbi təlimlər keçirir. Bu, tərəflərin diplomatik cəbhədə də hərbi manevrlər sahəsində gərginlik nümayiş etdirdiyinin daha bir sübutudur.
44 günlük müharibədən sonra İran tərəfinin keçirdiyi hərbi təlimlər Bakı hakimiyyəti tərəfindən böyük narazılıqla qarşılanır.
Azərbaycan lideri tez-tez çıxışlarında vurğulayır ki, İran bu hərbi təlimləri “okupasiya ” illərində keçirmirdi,bəs indi, “azad olunan” zaman təlimlər keçirir.
İran rəhbərliyi də hər zaman müxtəlif səviyyələrdə bəyan edir ki, onların hərbi təlimləri “sionist rejim”ə bir mesajdır və regionda yalnız təhlükəsizlik və sülh naminə həyata keçirilir.
2022-ci il noyabrın 25-də Bakının Diplomatik akademiyasında keçirilən “Orta dəhliz boyu geosiyasət, təhlükəsizlik və iqtisadiyyat” mövzusunda konfransda əliyev bəyan edib:
“Mən İranın üç keçmiş Prezidenti ilə işləmişəm: Hatəmi, Əhmədinejad və Ruhani. Bu qədər illərdə belə bir vəziyyət yaranmayıb.
İran bir neçə ay ərzində heç vaxt sərhədlərimiz yaxınlığında iki hərbi təlim keçirməyib. Heç vaxt Azərbaycana qarşı belə nifrət və təhdid dolu bəyanatlar səsləndirilməyib”.
Daha sonra o, davam edərək qeyd etdi ki, onlar da qorxmadıqlarını göstərmək üçün hərbi təlimlər keçirməli və öz həyat tərzini, Azərbaycanın və azərbaycanlıların dünyəvi inkişaf vektorunu qorumaq, o cümlədən İranda yaşayan azərbaycanlıları qorumaq üçün əllərindən gələni etməlidirlər.
O, daha sonra əlavə edib ki, İranda erməni dilində kurslar tədris edən məktəblər var, lakin azəri dilində məktəb yoxdur.
“Bu necə ola bilər? Əgər kimsə deyirsə ki, bu, daxili işlərə müdaxilədir, o zaman biz belə bəyanatları qətiyyətlə rədd edirik.
Azərbaycanın xarici siyasəti billur kimi aydındır. Biz heç vaxt heç bir dövlətin daxili işinə qarışmamışıq və qarışmırıq. Biz İran məktəblərində Azərbaycan dilinin tədrisi məsələsini qaldırırıq. Ç
Çünki əks halda İran azərbaycanlıları dilin ədəbi komponentini itirir, Azərbaycan dili ancaq məişət səviyyəsində qalmaqdadır”- deyərək Əliyev bildirib.
Azərbaycan və Türkiyə arasında sonuncu birgə hərbi təlimlər ötən il dekabrın 5-də Astara, İmişli, Cəbrayıl (Crakan) istiqamətlərində başlamışdı.
Həmin günlərdə Azərbaycan mətbuatı bunun Azərbaycan və Türkiyədən İrana açıq mesaj olduğunu yazırdı. Digər tərəfdən, “Zəngəzur dəhlizi” adlanan Türkiyə-Azərbaycan layihəsi İran üçün ciddi problemdir.
İran dəfələrlə bildirib ki, regionda heç bir sərhəd dəyişikliyinə dözməyəcək və bu, İran üçün qırmızı xəttdir. Dəhliz kontekstində Türkiyə amili də nəzərə alınmalıdır.
Əsasən, Zəngəzur dəhlizi layihəsinə təkcə Azərbaycan-Naxicevan əlaqəsini təmin edən bir yol kimi deyil, həm də Xəzəryanı regionu ümumTuran kontekstində baxılır ki, ondan əsas benefisiar Türkiyə ola bilər.
Azərbaycanın anti-İran siyasəti rəsmi ritorika və siyasi təbliğat mesajları sferasında da geniş şəkildə özünü göstərir. Belə ki, Əliyev 2022-ci il noyabrın 7-də işğal altında olan Varadanın (Füzuli) rayonuna səfəri zamanı yerli hərbi hissələrdən birinin şəhid olmuş hərbçilərinin xatirəsinə ucaldılmış abidənin önünə gül dəstələri qoyub, ağac əkib.
Maraqlıdır ki, hərbi hissənin divarında çəkilmiş fotoşəkillərdə Ermənistan-İran sərhədinin olmadığı xəritə də var idi. Azərbaycan ərazisi kimi qeyd olunurdu.
2021-ci il dekabrın 2-də İ. “Abşeron milli parkı”nda “Ümumrespublika yaşıllaşdırma maratonu”nun növbəti ağacəkmə tədbiri keçirilib.Orada İ.Əliyevin qızı Leyla Əliyeva da iştirak edib.
Tədbirdə çəkilmiş fotolarda Azərbaycan gənclərinin öz ölkələrinin şəkli olan xəritəsi əks olunub.
Xəritələrdə nəinki Ermənistanın süveren ərazisinin bir hissəsini təşkil edən Syunikvilayəti tam deyil, həm də, erməni-iran 42 km uzanan sərhəd demək olar ki, görünməzdir.
Ötən ilin sonunda, dekabrın 29-da Müşfiqabad kəndində növbəti ağac əkini olub. İştirakçılar yenidən xəritəylə şəkil çəkdiriblər.Diqqətəlayiqdir ki, hər illik bu tədbirdə daima eyni xəritə təsvir olunur.
İranın Azərbaycanı zəiflətməyə yönəlmiş addımlarından biri də Ermənistanla münasibətlərin dərinləşməsidir.
Buna misal olaraq rəsmi Tehranın ritorikasını, eləcə də 2022-ci ildə Kapanda Baş Konsulluğun açılışını göstərmək olar ona dair artıq 2021-ci ilin dekabr ayında qərar verilmişdir.
Ola bilsin ki, sözügedən addıma cavab olaraq Erdoğan həmin günlərdə işğal altındakı Şuşidə Türkiyə konsulluğunun açılacağını bəyan edib ki, bu da təbii ki, təkcə İran və Ermənistana deyil, bir sıra mesajları ehtiva edir.
Ermənistan tərəfinin Təbrizdə konsulluq açmaq istəyi ilə bağlı bəyanatı da qarşılıqlı cavablar kontekstində olub.
İran 2022-ci il dekabrın 29-da başlayan və Hörmüz boğazından Hind okeanının Şimal sahillərinə qədər olan ərazini əhatə edən “Zülfəqar 1401” hərbi təlimləri ilə başa vurdu.
İran bir daha bəyan edib ki, sionist rejim və İsrail İran üçün milli təhlükədir və hərbi təlim zamanı İranın yüksək rütbəli hərbçilərindən biri İsrailə baza və imkanlar verən ölkələrin İran hərbçilərinin SQ hədəfinə çevriləcəyini bildirib.
Aydındır ki, bu bəyanat həm də son vaxtlar İsraillə həm hərbi, həm də diplomatik sahədə hərtərəfli əməkdaşlığı gücləndirən Azərbaycana ünvanlanıb.
Qeyd edək ki, İranın təbliğat maşını əks tədbirlərlə yanaşı, Tehranın vasitəçilik rolu ilə bağlı da müntəzəm mesajlar yayır.
Xüsusən ötən ilin sonunda “Tasnim” xəbər saytı İranın Qafqaz Araşdırmaları İnstitutunun direktoru Cəfər Xaşenin məqaləsini dərc edib və orada vurğulayıb ki, əgər Ermənistan və Azərbaycan həqiqətən də sülh istəyirlərsə, kömək üçün İrana müraciət etməlidirlər.
O, “İngiltərə və sionist rejim kimi bədnam oyunçular öz məqsədlərinə çatmaq üçün açıq şəkildə müdaxilə edib müxtəlif senarilər həyata keçirdikdə, maraqları və təhlükəsizliyi birbaşa təhdid altında olan İranın sadəcə müşahidəçi olmasını necə qəbul edə bilərik”- deyərək Xaşeni qeyd edib.
O, vurğulayıb ki, İran Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü dəstəkləyir, lakin müharibədən sonra “İrana minnətdar olmaq və işğaldan azad edilmiş ərazilərdə iqtisadi imkanlar yaratmaq əvəzinə, İran üçün təhlükələr yaratdı”.
O, Rusiya sülhməramlıları ilə birlikdə bu böhrandan yeganə çıxış yolunun Laçında və Ermənistan-Azərbaycan sərhədindəki digər gərgin nöqtələrdə İran sülhməramlılarının yerləşdirilməsindən ibarət olduğu fikrini də irəli sürüb.
İran Azərbaycanın bu ritorikasına istər yüksək rütbəli məmurlar, istərsə də ekspertlər səviyyəsində dəfələrlə cavab verib və bəyan edib ki, sərhədin dəyişdirilməsi qəbuledilməzdir və bu gün Ermənistan-İran sərhədi İran üçün həmişəkindən daha çox həyati əhəmiyyət kəsb edir.
Azərbaycanın apardığı bu siyasət nəticəsində qonşu İranın hakimiyyət orqanları, eləcə də ictimaiyyət də başa düşür ki, Azərbaycanla yaxşı münasibətlər saxlamaq olduqca çətin, hətta qeyri-mümkün olacaq.
İran öz siyasəti ilə arsenalında olan bütün mümkün resurslardan istifadə edərək, uzunmüddətli perspektivdə Azərbaycanı zəiflətməyə çalışacaqdır.
