Çox məşhur alim, riyaziyyatçı, yazıçı Leonardo Da Vinçin ermənilər haqqında da danışıb. Leonardo Da Vinçinin əlyazma irsinin böyük qismi Milanın Ambrozyana kitabxanasında saxlayır, onların arasında “Erməni məktubu” əlyazması da var.
Leonardo Da Vinçinin əlyazmalarının araşdırılması çox çətin işdir, sağdan sola yazdı, mütləq yazıda kəşf olunmamış bir şey buraxırdı. Sirli Leonardo əlyazmalarını oxumaq üçün sirli vasitələrdən istifadə etməlisiniz.
Onun əlyazmasında açıq şəkildə ölkəmizdən bəhs olunur. Əlyazmanın arxa səhifəsində hətta Ermənistanın bir hissəsinin xəritəsi var.
Məsələ burasındadır ki, Davinçinin bioqrafiyasında 1481-82-ci illər haqqında heç bir məlumatı yoxdur. Heç bir yerdə qeyd olunmur ki, 1481-82-ci illərdə o harda oldub, harda yaşadı.
Da Vinçinin izi ilə aparılan araşdırmalar Ermənistana gətirir. Bunun əsası məhz “Erməni maktubu”dur. Leonardo, bu məktubu “Müqəddəs Babil sultanı, Suriyanın şeytanı” na xitab edir. Marko Polo “Milion” əsərində Babil yazarq Misirin paytaxtı nəzərdə tuturdu.
O illərdə Misir Məmlükləri Kilikiyanı, eləcə də Suriyanı işğal etdilər. Eyni zamanda Osmanlı türklərinin hücum təhdidi də vardı. Buna görə fə, Misir hökuməti mühəndis işləri aparmaq və sərhəd qalalarını möhkəmləndirmək üçün bir memar-mühəndis kimi Leonardonu dəvət edir. Leonardo da bu məqsədlə Kilikiyaya, sonra isə, çox güman ki, Ermənistana gəlir.
Bu barədə Leonardo öz məktubunda yazır. O yazır ki, Ermənistana səfər etdim, belə yerlərdə oldum. O Tavros dağından da danışır. Məktubda dağlarıntəsviri ilə yanaşı daşqın şəkli də var. Sonra hər şey təfərrüatlandırır- yazır ki, fəlakətli bir zəlzələyə düşdü.
Zəlzələnin necə daşqınlarla müşayiət olunduğunu , kişilərin və qadınların kilsələrə sığındıqlarını yazdı. O, qeyd etdi ki, özü də onunla idi.
Məktubda qeyd olunduğu zəlzələ hansı zəlzələdir? Zəlzələ tarixində daşqınlarla müşayiət olunan hallar çox deyil. Lakin elə bir hadisə məhz ölkəmizdə baş verdi və məhz o tarixdə, yəni 1842-ci ildə.
Zəlzələ Yerznka şəhərinə baş verdi, sonra Tavros yıxılıb Fərat çayına daşaraq bütün şəhəri su altında qoydu.
Bəs Leonardo və adamlarının yerli sakinlərə nə üçün düşmən oldular? Bunun səbəbi aydındır- əgər onlar misirlərin əmri ilə buraya gəlsəyidlər, təbii ki, ermənilər üçün düşmən kimi olmalı idilər, çünki o vaxtlar Kilikiya Misirin işğal altında idi.
