Sülh kimi paketlənmiş təhdidlər: Bu dəfə Bakı yeni yol məsələsini oynadır
Azərbaycan və Türkiyə hər gün Ermənistanı hədələyir, təxribat törədir, tələblər irəli sürür. Bu cür bəyanatlar hər iki ölkənin ali rəhbərləri tərəfindən humanitar bəyanatlar altında aqressiv ambisiyalarını gizlədərək verilir.
Bu günlərdə Azərbaycan prezidenti Türkiyə prezidenti ilə görüşüb, regional məsələləri müzakirə edib və bir-birinə sadiqlik vəd ediblər.
Bundan əvvəl Azərbaycan Xarici işlər nazirliyi Türkiyədə olub. Ziyarətlər fərqli, elanlar eyni idi. Ceyhun Bayramov bu dəfə birbaşa Yerevana dolayısı ilə Tehrana ünvanlanan yeni bəyanatla çıxış edib.
Bayramovun atdığı qarmaqdakı yem oxları Yerevan və Tehrana doğru olub
Azərbaycan-Türkiyənin Ermənistana qarşı üstüörtülü təhdidləri beynəlxalq standartlar və pasifizm ifadələri ilə yaxşı şəkildə paketlənib. Azərbaycanın Xarici işlər naziri Ceyhun Bayramov ötən həftə növbəti dəfə Ermənistanı haqsız olaraq Dağlıq Qarabağda vəziyyətin gərginləşməsi ilə bağlı ittiham edib və növbəti dəfə Ermənistan silahlı qüvvələrinin Qarabağdan çıxarılmasını tələb edibdir.
Həmçinin Ermənistanın bununla bağlı öhdəliklərini yerinə yetirməsini gecikdirdiyini iddia edib Ermənistan özləri demişkən, “Zəngəzur dəhlizi” adlandırılan üçtərəfli bəyanatı çək-çevirə salır.Rəsmi Yerevan isə həmişə bəyan edib ki, dəhliz məntiqini rədd edir.
Üstəlik, Bayramov bu dəfə Bakının hədəsini paketləyib, həm beynəlxalq ictimaiyyəti, həm də Tehranı sevindirdi. “Bakının Naxicevanla nəqliyyat əlaqəsi üçün alternativi var, Ermənistandan yan keçərək, İran ərazisindən keçən körpü vasitəsilə Naxicevanla əlaqə qurur, sadəcə olaraq Ermənistana regional əməkdaşlıqdan kənarda qalmamaq imkanı verilir” – deyərək Bakı sülhsevərlik ifa etdi.
Bakının məqsədləri köhnə yolu yeni tərzdə təqdim etməkdir.
Bayramovun açıqlamasını təhlil edən iranşünas Vardan Voskanyan qeyd edir ki, İrandan Naxicevana gedən yol əvvəllər də olub, üstəlik, İran tərəfi çıxış üçün azərbaycanlılardan gömrük rüsumu almayıb.
İranşünasın özü də bu yolu keçib, o, SSRİ-nin süqutundan və 1990-cı illərdə erməni tərəfinin Artsaxın YaxınAraks zonasını azad etməsindən bəri mövcud olduğunu təsvir edir.
Sadəcə, o zaman o, İranın Artsax və Ermənistanla sərhədinə, Araksın Cənub sahili boyunca paralel uzanırdı və 44 günlük müharibədən sonra Artsaxın Araks çayı yaxınlığındakı zonasının Azərbaycan tərəfindən işğalından sonra, işğal olunmuş Artsax hissəsi hesabına İran ərazisindən keçən həmin yol qısaldılaraq İrana Horadisdən yox, Ermənistan sərhədi yaxınlığından daxil olacaq.
İranşünas Nver Davtyan da deyir ki, bu yol fəaliyyət göstərib. Bu bəyanat diplomatik təzyiqdir. Biz bunu təhdid hesab edək, yoxsa təzyiq?
O yol 1990-cı illərdən işləyir, bunu elə təqdim etməyə çalışırlar ki, guya sən bizə yol vermirsən, biz bu yolla gedəcəyik. Siz məhrum olacaqsınız.
Bu iqtisadi hesablamalar nöqteyi-nəzərindən şirnikləndirir ki, ER üçün faydalıdır, digər tərəfdən, hərbi-siyasi təzyiqlər göstərirlər, yəni bunu etməsən, belə olacaq”.
Azərbaycan XİN rəhbəri Araks çayı üzərində ilk körpünün tikintisinə artıq başlandığını açıqlayıb və əlavə edib ki, Ermənistan istəsə də, istəməsə də bu layihə həyata keçiriləcək: “Sadəcə Ermənistana şans verilib ki, kənarda qalmasın. Regional əməkdaşlığa və Yerevan səhv qərar verərsə, bu,yalnız özünə zərər verəcək”.
İranşünas Vardan Voskanyan bu bəyanatı aldatma kimi qiymətləndirir, Nver Davtyan isə əlavə edir ki, Bakının məqsədi yalnız birdir: “Zəngəzur dəhlizi”ni həyata keçirmək.
“Onlar haradan istəyirlər getsinlər. Biz də öz yolumuzu təklif etmişik və onlar ER yolundan hansı imkanda istifadə edə bilərlər? Zəngəzur həm Ermənistan, həm də İran üçün strateji əhəmiyyət kəsb edir”.
Azərbaycan diplomatiyasının Türkiyə siması
Regional ekspert Harut Artin-Arakelyan məsələni başqa prizmadan təhlil edir, hesab edir ki, bu bəyanat yem deyil, Azərbaycan sadəcə olaraq regionda ona verilən fürsətdən yararlanmağa çalışır və İrana münasibətlərin normallaşması üçün mesaj verir, çünki İran tərəfdən təhlükə görür.
Iakin,Əliyev bu açıqlama ilə “Zəngəzur dəhlizi” adlı iddialı istəklərindən əl çəkəcək, yox.
“Əliyev elan edib ki, “Zəngəzur 1” Ermənistan ərazisindən keçən yoldur, Əliyev isə İrandan keçən yolu “Zəngəzur 2” adlandırıb.
Əvvəla, o, İranla münasibətləri tənzimləməyə çalışır, onları düşmənçilik etməyə yox, çünki iki tərəfin münasibətləri yaxşı deyil.
Bunun qarmaq yemi olub-olmadığını deyə bilmərik, bizi aldatmaq istəyirlər, amma bölgənin ifaçısı olduqlarını göstərmək istəyirlər, bunu Rusiyaya da göstərmək istəyirlər”.
Təhlilçinin fikrincə, bu yolla Türkiyə də İranın Türkiyə ölkələrindən yol asılısı olmasını istəyir. “İranın onlardan asılı olması Türkiyə ittifaqı üçün faydalıdır” – deyə ekspert qeyd edir və Tehranın Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü təmin etmək üçün öz ərazisindən yol çəkməyə hazır olduğunu bəyan etməsini qeyd edir.
Bayramovun açıqlamasına qayıdaraq qeyd edək ki, diplomat türkiyəli jurnalistlərə açıqlamasında “Ermənistan Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı razılaşmaların icrasını gecikdirir” deyib.
Azərbaycan-Türkiyə saxta tezisləri
Birinci yalan tezis belədir: gəlin Cənubi Qafqazın blokunu açaq, regionda iqtisadi canlılıq təmin edək. Bu tandemin məqsədi əslində Ermənistan ərazisindən “dəhliz” əldə etməkdir ki, erməni tərəfi buna qarşı çıxır.
Ermənistan ərazisindən heç bir ekstraterritorial dəhlizin olmayacağını, yəni Ermənistanın bütün ərazisinin Ermənistan Respublikası nəzarətində olacağını aydınlaşdırır.
İkinci yalan tezis isə sülhün bərqərar olması iddiasıdır ki, buna paralel olaraq Bakı sərhədi qızışdırır, atəşkəsi pozur, Ermənistan Respublikasının suveren ərazisini işğal edir.
Lakin onun pasifizm kimi qablaşdırılan hədələri bəzən beynəlxalq ictimaiyyəti belə təqdim etməyə müvəffəq olur, hətta problemin həllində vasitəçilik etməyə çalışan tərəfləri də çaşdırır.
